Sitemize üye olarak beğendiğiniz içerikleri favorilerinize ekleyebilir, kendi ürettiğiniz ya da internet üzerinde beğendiğiniz içerikleri sitemizin ziyaretçilerine içerik gönder seçeneği ile sunabilirsiniz.
Zaten bir üyeliğiniz mevcut mu ? Giriş yapın
Sitemize üye olarak beğendiğiniz içerikleri favorilerinize ekleyebilir, kendi ürettiğiniz ya da internet üzerinde beğendiğiniz içerikleri sitemizin ziyaretçilerine içerik gönder seçeneği ile sunabilirsiniz.
Üyelerimize Özel Tüm Opsiyonlardan Kayıt Olarak Faydalanabilirsiniz
Alternatif Akım Neden Pillerde Depolanamaz?
Üç fazlı motorlar ilk kalkınma anında şebekeden normal akımın 3 ile 5 katı kadar fazla akım çekerler. Bu çekilen fazla akımı minimum seviyeye indirmek için en yaygın olan yol verme yöntemi Yıldız-Üçgen yol vermedir. Kalkışta çekilen bu akım kısa sürelidir. Küçük güçlü motorlarda kısa süreli fazla akımın, şebeke üzerinde olumsuz etkisi fazla olmaz. Ancak büyük güçlü motorların, yol almaları sırasında, şebekeden çektikleri kalkış akımları olumsuz etkilere neden olur. Bu olumsuz etkilerin minimuma indirilmesi için motorun düşük gerilim ile başlatılması mantıklı olacaktır. İşte yıldız üçgen yol verme tam da bu amaçla kullanılmaktadır.
Yıldız-Üçgen Yol Verme, kalkış akımını düşürmede en ekonomik yöntemdir. Üç kontaktör ile bir zaman rölesinden meydana gelen kontaktör kombinasyonudur. Bu yöntemle motora yol verebilmek için, motorun üçgen bağlı çalışma gerilimi, şebeke gerilimine eşit olmalıdır. Ayrıca yıldız çalışmadan üçgen çalışmaya geçiş zamanı çok kısa sürmelidir.
Tabloda da gördüğünüz gibi yıldız bağlantı üçgen bağlantıya göre daha az akım çekmektedir. Eğer direkt üçgen bağlantı ile çalıştırırsak motor yüksek akım çekeceğinden sargı izolasyonları zarar görebilir. Bu sebeple yıldız üçgen yol verme yöntemiyle motor kalkış akımını sınırlandırarak olası sorunları ortadan kaldırmak amacıyla yıldız üçgen yol veririz.
Not: Yıldız üçgen yol verebilmek için motor momentinin, yıldız bağlı durumunda motor yük momentine eşit ya da küçük olmamasına dikkat edilmelidir. Aksi takdirde motor kalkış sağlayamadığından kilitlenme meydana gelecektir.
Stator sargılarının giriş uçları olan U, V, W’ye 3 faz (RST) gerilim uygulanıp, sargıların çıkış uçları (X, Y, Z) kısa devre bu bağlantıya yıldız bağlantı adı verilir. Yıldız bağlantı, X, Y, Z uçlarına 3 faz gerilim uygulanıp, U, V, W uçları kısa devre edilirse de yapılabilir. Bu durum motorun çalışmasında herhangi bir değişiklik meydana getirmez.
Yıldız bağlantıda sargılar arasında 120 derece faz farkı olduğundan hat gerilimi, faz geriliminin 3 katıdır. Hat akımı ise faz akımına eşittir.
Motor klemensi üzerindeki birinci fazın çıkış ucu ikinci fazın giriş ucu ile, ikinci fazın çıkış ucu üçüncü fazın giriş ucu ile, üçüncü fazın çıkış ucu birinci fazın giriş ucu ile bağlanırsa buna üçgen bağlantı denir. Hat akımı, faz akımının 3 katıdır. Hat gerilimi ve faz gerilimi birbirine eşittir.
Yıldız üçgen yol vermedeki mantık şudur. Kalkış anında motora uygulanan gerilim ne kadar düşük olursa akım da küçük olacaktır. Bu da kalkış akımını azaltacaktır. Bunu da yolu normalde üçgen çalışan devreyi yıldızda çalıştırmaktır. Bu durumda motor sargılarına uygulanan gerilim U/√₃ oranında azaltılır ve motorun şebekeden çektiği akım da 1/3 değerine düşmektedir. Motor yıldızda bir süre çalıştırıldıktan sonra üçgen konumuna alınır ve çalışmaya devam eder. Yıldızda kalınacak bu sürenin sayımı için genellikle yıldız üçgen zaman röleleri kullanılır. Süre mutlaka optimum seviyede ayarlanmalıdır. Motorun akımının nominal değerine yakın olduğu bir zamanda üçgene geçiş sağlanmalıdır. Bu süre motorun karakteristiğine göre değişebilir. Yani yukarıdaki şemada ilk önce K3 kontaktörü kapayacak motor nominal devrine ulaşınca K3 açılacak ve K2 ve K1 kapanacaktır ve motor üçgende çalışmaya devam edecektir. Burada dikkat edilmesi gereken konu ayrıca motor momentinin yük momentinden yüksek olmasıdır. Yani motorun yükü karşılamasıdır. Aksi halde motora yıldız üçgen yol verilse bile motorun yol almadığını görebilirsiniz. Her yıldız üçgen devresi her motoru kaldıracak diye bir kaide yoktur. Özellikle ağır şart motorlar yıldız üçgen devresiyle kalkmayabilir. Bunun için yumuşak yolverici ve sürücü gibi cihazlar geliştirilmiştir. Ayrıca yıldızdan üçgene geçişlerde bazı akım darbeleri oluşabilir. Bu akım darbeleri de motorun kalkışına engel teşkil edebilir.
-Yıldız kontaktörü: Yıldız taraftaki kontaktördür. Genelde hat kontaktörüne ve üçgen kontaktörüne göre düşük güçlü olur.
-Hat kontaktörü: Ana hat tarafındaki kontaktördür.
-Üçgen kontaktörü: Üçgen devresinin kontaktörüdür.
-Zaman rölesi: Yıldızda kalış süresini sayan zaman rölesidir.
-Devreyi korumak için termik veya termik manyetik özellikli bir koruma cihazı: Sigorta, termik röle, motor koruma şalteri, termik manyetik şalter gibi malzemelerdir.
-Sarf malzemeler ve kontrol cihazları: Klemensler, kablolar, buton ve sinyal lambaları gibi malzemelerdir.
Hatırlatma: Motor gücüne ve akımına göre yıldız, üçgen ve hat kontaktörü seçerken ve hatta koruma cihazı seçerken mutlaka üreticilerin kataloglarındaki değerlere göre seçim yapınız. Her üreticinin farklı seçim cetveli olacaktır. Bunlar birbirine yakın olsa da en doğru seçim bu şekilde yapılabilir. Piyasada yayınlanan seçim cetvelleri sizi yanıltabilir. Çünkü üreticiler kontaktör serilerini yenilemiş ve güç değerlerini değiştirmiş olabilirler. Bu durumda yanlış kontaktör seçimi yapılır ve kontaktörün kontaklarının yapışma riski artar. Ayrıca yıldız üçgen kontaktörler, kontaktör kataloglarında yazan AC-3 kullanım sınıfına göre seçilmelidir.
Ucuz bir çözümdür.
Başlangıç akımı ve torku %33’e düşürülür.
Hafif yüklü koşullarda iyi çalışır.
Fazla ısı üretilmez.
Daha az mekanik stres oluşturur.
Şebekedeki gerilim düşümleri önlenir.
Her motor için uygun olmayabilir.
DOL başlatıcıya kıyasla uzun başlangıç süresine sahiptir.
Duruş direkttir. Yumuşak durdurma mümkün değildir.
Direkt yol vermeye göre birçok cihaz kullanılır ve daha çok kablolama gerektirir. Başlangıç torku %33’e düşürülür ancak ayarlanamaz.
Yıldızdan üçgene geçiş sırasında ani aşırı gerilimler oluşabilir.
Yorum Yaz