Sitemize üye olarak beğendiğiniz içerikleri favorilerinize ekleyebilir, kendi ürettiğiniz ya da internet üzerinde beğendiğiniz içerikleri sitemizin ziyaretçilerine içerik gönder seçeneği ile sunabilirsiniz.
Zaten bir üyeliğiniz mevcut mu ? Giriş yapın
Sitemize üye olarak beğendiğiniz içerikleri favorilerinize ekleyebilir, kendi ürettiğiniz ya da internet üzerinde beğendiğiniz içerikleri sitemizin ziyaretçilerine içerik gönder seçeneği ile sunabilirsiniz.
Üyelerimize Özel Tüm Opsiyonlardan Kayıt Olarak Faydalanabilirsiniz
Elektrikli Araçlar ve Pilleri
Bipolar-Junction Transistor (BJT) yan yana birleştirilmiş iki PN diyodundan oluşan, girişine uygulanan sinyali yükselterek akım ve gerilim kazancı sağlayan, gerektiğinde anahtarlama elemanı olarak kullanılan yarı iletken bir devre elemanıdır. Transistör kelimesi transfer ve rezistans kelimelerinin birleşiminden doğmuştur.
Uygulamada 100000 ‘e yakın çeşidi bulunan ve her geçen gün yeni özelliklerde üretilen transistörler temel olarak bipolar ve unipolar olmak üzere iki gruba ayrılır. Bipolar transistörler NPN ve PNP olmak üzere iki tiptir.
Üç kutuplu devre elemanları olan transistörlerin kutupları; Emiter (E), Beyz (B) ve Kollektör (C) olarak adlandırılır. Emiter (yayıcı); akım taşıyıcıların harekete başladığı bölge, Beyz (taban); transistörün çalışmasını etkileyen bölge ve Kollektör (toplayıcı); akım taşıyıcıların toplandığı bölgedir.
Transistörler NPN veya PNP biçiminde yerleştirilmiş üç yarı iletken maddenin bileşiminden oluşmaktadır. Beyz kutbu tetiklendiği zaman kollektör ve emiter arasında direnç değeri azalır ve akım geçirir hale gelir. Kollektör ve emiter arasından geçen akımın miktarı beyz kutbuna uygulanan akımın miktarına bağlıdır.
Transistörün sağlamlık kontrolünü yaparken, transistörün diyot eşdeğer devre modelinden yola çıkacağız. Bilindiği üzere transistör, iki adet pn eklemine ait diyottan oluşmaktadır ve bu diyotların üzerinde yapıldığı malzemeye göre bir gerilim düşümü olmaktadır.Transistörde genelde silisyum (Si) diyotlar kullanıldığı için, gerilim düşümü 0.7V’tur.
Transistörün sağlamlık kontrolünü yapmak için çeşitli yöntemler vardır.Burada sağlamlık kontrolü yapılırken aynı zamanda transistörün npn mi yoksa pnp mi olduğu da belirlenebilir. Gelin birlikte bunları inceleyelim.
Multimetre yardımıyla bacak kontrolü yapılırken ilk önce multimetre diyot kademesine alınır. Multimetrenin kırmızı probu, 1.bacağa sabit olarak tutulur. 2. probu yani siyah probu ise önce 2. bacağa değdirilir. Burada eğer değer okunuyorsa bu değer kaydedilir. (Örneğin 0.682). Sonrasında yine multimetrenin kırmızı probu 1.bacağa sabit tutulurken, multimetrenin siyah probu 3.bacağa değdirilir. Yine burada okunan değer kaydedilir.
-Sonrasında multimetrenin kırmızı probu 2.bacağa değdirilir ve sabit tutulur. Multimetrenin siyah probu transistörün 1.bacağına değdirilir ve okunan değer kaydedilir. Yine multimetrenin kırmızı probu 2.bacağa değdirilip sabit tutulurken multimetrenin siyah probu 3.bacağa değdirilir ve okunan değer kaydedilir.
-Sonrasında multimetrenin kırmızı probu transistörün 3.bacağına değdirilir ve sabit tutulur. Siyah prob önce transistörün 1. bacağına değdirilir ve okunan değer kaydedilir.
Sonrasında multimetrenin kırmızı probu transistörün 3.bacağına sabit tutulurken multimetrenin siyah probu transistörün 2.bacağına değdirilir ve okunan değer kaydedilir.
-Bu okunan değerlerden en büyük değere sahip olan bacak Emiter bacağıdır. Ondan sonraki en büyük değer Beyz bacağıdır. Diğer bacak ise Kollektördür.
-Eğer multimetrenin siyah probu Beyz bacağında ise bu transistör PNP, eğer multimetrenin kırmızı probu Beyz bacağında ise bu transistör NPN transistördür.
-Bu şekilde sonuçlar elde ederseniz transistörünüz sağlamdır. Eğer bir ya da hiç değer okunamıyor, okunan değerler çapraz çıkmışsa ve ayaklar arasında kısa devre varsa transistör bozuktur.
-Öncelikle Avometre X1 kademesine alınır.
-Problardan biri 3 uçtan herhangi birine (genelde orta uç) sabit tutulur. Diğer prob iki uca da temas ettirilir. Sabit tutulan probun dışındaki problara temas ettirildiğinde avometrenin sapması gerekir. Eğer sadece bir uçta sapma oluyorsa iki uçta da sapma olana kadar sabit tutulan uç değiştirilir.
-Sabit tutulan uç ilk denemede kırmızı yapılır. Eğer avometre değer göstermezse bu defa siyah uç sabit tutulup kırmızı uç değiştirilir.
-Ölçüm sonucunda yukarı durumlar gerçekleşiyorsa transistör sağlamdır.
Transistörlerin sağlamlığını ohmmetre ile kontrol edebilmek için; NPN ve PNP tipi transistörleri birbirine seri ve ters bağlanmış iki diyota benzeterek, transistörün üç bacağı arasında iki yönlü olmak üzere 6 ölçüm yapabiliriz. Ölçümler aşağıdaki tabloda yer aldığı gibi sonuçlar vermelidir.
Bir transistörün çalışabilmesi için kaynak gerilimine ihtiyaç duyar. Eğer kaynak geriliminin bağlı olduğu kollektör ucu ile toprak arası yine kaynak gerilimini veriyorsa transistörümüzün arızalı olduğu anlaşılabilir. Çünkü kaynak gerilimine teorik olarak eşit olması mümkün değildir. Kollektöre bağlı direnç üzerinde mutlaka bir gerilim düşümü olmak zorundadır.
Bir transistör doyum bölgesinde çalıştığında kollektör-emiter arası doyum gerilimi yaklaşık olarak 0.3V olmalıdır. Bu değerin altında bir gerilim ifadesi tespit edilirse transistörümüz arızalı olduğu bu yöntemle de anlaşılabilir.
Transistörümüz aktif bölgede çalıştığında her bir noktanın toprağa göre gerilimleri tek tek ölçülür. Ölçülen değerler transistörün veri katalogundaki değerler ile örtüşmüyorsa buradan da arızalı olduğu gözlemlenebilir.
Sonuç olarak bu yöntemlerden herhangi biri ile bir transistörün arızalı olduğu veya bacaklarının tespiti rahatlıkla yapılabilir.
Yorum Yaz