Nebülizatör Cihazı (Soğuk Nemlendirici)

Nebülizatör sıvı hâldeki ilacı buhar hâline getirip bir maske veya ağızlık yardımıyla hastanın normal soluk alıp vermesi sırasında ilacın solunum yollarına ulaşmasını sağlayan cihazdır. Nebülizatör cihazlarının klinikte, evde veya hastanın yanında taşımasına yönelik olarak farklı boyut ve özelliklerde çeşitleri mevcuttur. Taşınabilir nebülizatörler diğer tiplerinin aksine pille çalışabilir ve boyut olarak bir çantaya sığabilecek büyüklüktedirler.

Nebülizatör cihazlarının kullanım alanlarına örnek olarak astım, kistsel fibröz durumlar, kronik obstruktif akciğer hastalıkları, solunum enfeksiyonlarının söz konusu olduğu sağlık problemlerinin tedavisi, akut ve kronik bronşitlerin söz konusu olduğu sağlık sorunlarının giderilmesi, pnömoni, spesifik ve non-spesifik akciğer hastalıklarının tedavisi gibi durumlar verilebilir.
Çalışma prensiplerindeki farklılığa göre nebülizatör çeşitlerini 4 grupta inceleyebiliriz.

• Ultrasonik Nebülizatörler
• Kompresörlü Nebülizatörler
• Solunum Cihazlarında Kullanılan Nebülizatörler
• Humidifer (Sıcak Nemlendirme)

Şimdi nebülizatör çeşitlerini açıklayarak aralarındaki fark hakkında bilgi sahibi olalım.

1-Ultrasonik Nebülizatörler

Ultrasonik nebülizatör sistemi sıvıyı ultrasonik ses ile buharlaştırır. Ultrasonik nebülizatör buhar yaratmak için 1MHz’den daha yüksek frekansta titreşim yapan piezoelektrik kristal kullanır. Kristal transducer, quartz-barium titanyum gibi malzemeden yapılmıştır ve elektrik sinyallerini sese dönüştürür. Transducerin hemen üzerindeki sıvıya odaklanan ses demeti dalgalar yaratır. Piezoelektrik kristalin sıvı dışında çalıştırıldığı zaman yanması sebebiyle sıvı miktarı önemlidir. Bu nedenle sıvı olup olmadığını kontrol eden bir bölüm vardır. Ve bu bölüm sayesinde sıvı bittiği zaman osilatör devresi beslemesi kesilmektedir. Sıvı içinde yayılan ultrasonik ses sıvı moleküllerine belirli bir enerji ve hareket kazandırır. Böylece sıvı yüzeyinde parçacıklar hâlinde kopmalar başlar. Böylece sıvı buharlaştırılmış olur.

Ultrasonik nebülizatörlerin en çok kullanıldığı yer yoğun bakım üniteleridir. Bu ünitelerde odaların nemlendirilmesi için kullanıldığı gibi solunum yolları ile sıvı ilaçların buharlaştırılarak verilmesi, suni solunum ve oksijen destek sistemlerine bağlanmış hastaların soluyacakları havanın nemlendirilmesi gibi amaçlarla kullanılırlar.

2- Kompresörlü Nebülizatörler

Kompresörlü nebülizatörler, sıvıyı hastanın soluyabileceği partiküllere ayırmak üzere sıkıştırılmış hava kullanmak suretiyle çalışmaktadır.

Sistemin blok diyagramında görüldüğü gibi kompresörlü nebülizatör devrelerinde sıkıştırılmış hava aracılığı ile sıvı partiküllerine ayrılarak soğuk buhar elde edilir. Elde edilen buharın miktarı ve hızı cihazın oluşturduğu sıkıştırılmış havanın basıncı ile doğru orantılıdır.

3- Solunum Cihazlarında Kullanılan Nebülizatörler

Nebülizatör Kısmı;

Bir rezistans üzerine yerleştirilmiş olan su tankı istenilen derecede ısıtılır. Hastanın solunumunu sağlayan cihaz bu tanka bağlanır. Hasta solunumunu bu tanktan çıkan hasta devresi aracılığı ile yapar. Bu şekilde solunum cihazı ile desteklenen hastanın nefes borusu (traker) ve ciğerinin nemli kalması sağlanır.

Görselde görünen nebülizatör kısmı soğuk buhar oluşturmak için gerekli olan sıkıştırılmış havayı solunum cihazından alır ve bu hava ile su haznesinde bulunan suyu partiküllerine ayırarak soğuk buhar oluşturur.

4- Humidifer (Sıcak Nemlendirme):

Solunum cihazlarında kullanılan ve haricî olarak zor bulunan yardımcı bir tıbbi cihazdır. Özellikleri arasında nebülizatörler gibi ilaç verme olmasının dışında en ayrıcalıklı farkı sıcak olarak nemlendirir.
Özellikle solunum hastalarına solunumla ilaç verilmesi gerektiğinde soğuk nemlendirme sağlayan nebülizatöre göre avantajı ciğerlerinde soğuktan kaynaklanabilecek ekstra rahatsızlıkların önüne geçilebiliyor olmasıdır. Sıcak nemlendirma sağlayan bu cihazların ev tipleride bulunmaktadır. Kullanım alanı ve hastanın durumuna göre barındırdığı özellikler seçilebilmektedir.

Humidifierın blok şemasından yararlanarak çalışma prensibini özetleyelim.
Karşılaştırıcı kısmı, ısı probundan aldığı sıcaklık bilgisine göre ısı kontrol ünitesine aç-kapa komutu gönderir. Genellikle oda sıcaklığı 18-25C aralığında sıcaklık değerinde çalışmasını kontrol eder.
Isı kontrol bölümü karşılaştırıcıdan gelen bilgiye göre ısıtıcı veya rezistansı çalıştırma görevini yapar. Aynı zamanda su tankında gerekli durumlarda ısı kontrol ünitesine dur komutunu gönderecek bir seviyesi algılayıcı bulunmaktadır. Fan kontrol bölümü ise belli hızlar için manuel ayarlanan bir sürme devresi içerir. Genel olarak istenen sıcaklık aralıklarında su tankı ısıtılarak su buharı ve temasta olmasından dolayı ilacın buharlaşması sağlanır. Ayarlanan hava akış hızında varsa bu fan kontrol ünitesiyle hastaya veya ortama verilir.
Cihazın CE sertifikasına sahip olması ve güvenlik nedeniyle su seviye kontrolünün bulunması göz önünde bulundurulması gereken unsurlardır.

⦁ Nebülizatör cihazlarının çalıştırılması kolay olmasına rağmen doğru şekilde kullanılması, cihazın temizlenmesi ve bakımına dikkat edilmesi gerekir. Doktorun hastaya uygun bulduğu tedavi yöntemine göre en doğru cihaz seçimi gerçekleştirilir.